حضرت ام‌البنین(س) از چهره‌های بزرگ و کم‌نظیر تاریخ اسلام هستند که نامشان با وفاداری، ایمان و تربیت فرزندانی رشید گره خورده است. ایشان همسر امیرالمؤمنین(ع) و مادر چهار شهید دشت کربلا، به‌ویژه حضرت ابوالفضل العباس(ع) بودند. با اینکه تاریخ‌نگاری درباره زندگی این بانوی شریف محدود است، اما منابع معتبر و شواهد قطعی، شخصیت کم‌نظیر ایشان را آشکار می‌کند.

تولد و خانواده حضرت ام‌البنین(س)

نام اصلی ایشان «فاطمه بنت حزام کلابیه» بود. خاندان بنی‌کلاب در شجاعت، اصالت و ادب شهرت داشتند و مادر حضرت ام‌البنین(س) نیز از زنان مؤمنه و پاکدامن آن قبیله بود. همین زمینه خانوادگی، سبب تربیت بانویی با معرفت عمیق و اخلاق نیکو شد.

ازدواج با امیرالمؤمنین(ع)

پس از شهادت حضرت زهرا(س)، امام علی(ع) به توصیه برادرش عقیل که نسب‌شناس بود، با فاطمه بنت حزام ازدواج کردند؛ زیرا حضرت عقیل می‌دانست که این بانو از قبیله‌ای شجاع و اصیل است و فرزندانی رشید، استوار و مطیع حق تربیت خواهد کرد. این انتخاب نشان‌دهنده ظرفیت بالای شخصیت حضرت ام‌البنین(س) است.

معرفت و ادب بی‌نظیر

یکی از نشانه‌های برجسته شخصیت حضرت ام‌البنین(س)، ادب فوق‌العاده نسبت به حضرت زهرا(س) بود. ایشان پس از ازدواج، از امام علی(ع) خواستند که آن حضرت ایشان را «فاطمه» صدا نزنند تا فرزندان حضرت زهرا(س) داغ مادر را تازه نکنند. این رفتار نشان‌دهنده اوج معرفت و اخلاص است.

مادر چهار شهید کربلا

ثمره این ازدواج چهار فرزند دلیر بود: حضرت عباس(ع)، عبدالله، جعفر و عثمان. تربیت حضرت ام‌البنین(س) نقش تعیین‌کننده‌ای در رشادت، وفاداری و ادب این فرزندان داشت. همه آنان در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند و این بانو به جای آنکه برای فرزندان خود گریه کند، نخستین پرسش‌اش این بود:
«از حسین(ع) چه خبر؟»
این عظمت تنها از بانویی با ایمان و بصیرت عمیق برمی‌آید.

بعد از واقعه عاشورا

حضرت ام‌البنین(س) پس از کربلا در مدینه به سوگواری برای امام حسین(ع) پرداخت و مردم برای یادآوری مظلومیت اهل‌بیت(ع) گرد او جمع می‌شدند. مرثیه‌خوانی ایشان نقش مهمی در زنده‌ماندن پیام عاشورا داشت.

شخصیت حضرت ام‌البنین(س) الگویی است از ایمان، ادب، وفاداری و تربیت الهی. بانویی که نامش در تاریخ با صداقت، شجاعت و معرفت عجین شده است.

ضمن احترام تایم های ارائه شده در پایین ممکن است حدودی باشد صرفا جهت اینکه با سرفصل‌های این جلسه آشنا شوید ارائه شده است.

فهرست زمانی سخنرانی:

  • 00:00 - مقدمه
  • 01:12 - بیان جایگاه خانوادگی حضرت ام‌البنین(س)
  • 03:05 - معرفی بنی‌کلاب و اصالت خاندان
  • 05:10 - نقش مادر در تربیت شخصیت حضرت ام‌البنین(س)
  • 07:00 - تولد فاطمه بنت حزام و ویژگی‌های شخصی
  • 09:25 - ویژگی‌های اخلاقی و معنوی این بانو
  • 11:40 - ماجرای ازدواج امام علی(ع) با حضرت ام‌البنین(س)
  • 14:10 - نظر حضرت عقیل درباره خاندان کلاب
  • 16:35 - ادب و معرفت حضرت ام‌البنین نسبت به حضرت زهرا(س)
  • 19:20 - نحوه رفتار ایشان با امام حسن(ع) و امام حسین(ع)
  • 21:50 - تربیت حضرت عباس(ع)
  • 24:05 - ویژگی‌های اخلاقی چهار فرزند حضرت ام‌البنین(س)
  • 26:35 - نقش حضرت ام‌البنین(س) در شکل‌گیری شخصیت حضرت عباس(ع)
  • 28:55 - انتظار مادرانه و تربیت جهادی
  • 31:00 - حادثه کربلا و شهادت فرزندان
  • 33:22 - واکنش حضرت ام‌البنین(س) به خبر شهادت‌ها
  • 35:40 - جمله معروف «از حسین(ع) چه خبر؟»
  • 37:15 - سوگواری‌های بعد از عاشورا در مدینه
  • 39:50 - نقش ایشان در زنده نگه‌داشتن پیام عاشورا
  • 41:20 - جایگاه حضرت ام‌البنین(س) در فرهنگ شیعه
  • 43:00 - جمع‌بندی صفات اخلاقی و معرفتی
user picture

حضرت ام البنین، همسر امام علی (ع) و مادر حضرت عباس (ع) هستند. نام اصلی حضرت ام البنین فاطمه بنت حزام است و از قبیله بنی کلاب بودند. خاندان حضرت ام البنین به شجاعت مشهور بود و مادر حضرت ام البنین بانویی ادیب و عاقل بود. حضرت ام البنین پس از شهادت حضرت زهرا (س) با امام علی ازدواج کردند و چهار پسر به دنیا آوردند که همه در کربلا شهید شدند. زندگی حضرت ام البنین پر از ادب و ولایت‌مداری است.
ازدواج حضرت ام البنین با امام علی (ع) بر اساس برنامه الهی بود. امام علی به عقیل دستور دادند زنی شجاع بیابند تا فرزندی مانند عباس برای یاری امام حسین به دنیا بیاورد. خواب پدر حضرت ام البنین و رویای خود حضرت ام البنین درباره ماه و ستاره‌ها نشان‌دهنده این وعده الهی است. حضرت ام البنین از خاندانی شجاع انتخاب شدند و این ازدواج نه تنها قبیله‌ای، بلکه برای نقش کلیدی در کربلا بود. مهریه حضرت ام البنین ۵۰۰ درهم طبق سنت پیامبر بود.
حضرت ام البنین نماد ادب بودند و درخواست کردند ام البنین خوانده شوند تا فرزندان حضرت زهرا آزرده نشوند. حضرت ام البنین خود را کنیز خانه می‌دانستند و فرزندان حضرت زهرا را مقدم می‌داشتند. در بیماری حسنین، حضرت ام البنین مادری می‌کردند و فرزندان خود را برای فدای امام حسین تربیت کردند. بعد از کربلا، حضرت ام البنین با مرثیه‌سرایی مردم را به عذاب وجدان واداشتند. جایگاه حضرت ام البنین به عنوان الگوی زنان مؤمن و باب الحوائج است.
فرزندان حضرت ام البنین، عباس، عبدالله، جعفر و عثمان، شیران کربلا بودند. حضرت ام البنین آن‌ها را برای یاری امام حسین فرستادند و گفتند تا آخرین قطره خون حمایت کنند. حضرت عباس کفیل حضرت زینب بود و برادرانش پیش از او به میدان رفتند تا امام داغ برادر ببیند. همه شهید شدند و حضرت ام البنین با شنیدن خبر شهادت امام حسین، گفتند همه فدای او شوند. این ایثار نشان‌دهنده تربیت ولایی حضرت ام البنین است.
حضرت ام البنین به دلیل تحمل بلای کربلا و ایثار فرزندانشان، باب الحوائج هستند. علما نقل کرده‌اند که توسل به حضرت ام البنین مجرب است، مانند نذر صلوات یا خواندن سوره یاسین. جایگاه حضرت ام البنین چنان والاست که انبیا به آن غبطه می‌خورند. حضرت ام البنین الگوی صبر و ولایت‌مداری بودند و بعد از کربلا با مرثیه‌سرایی، بنی‌امیه را به چالش کشیدند. توسل به حضرت ام البنین برای حاجات معنوی و دنیوی توصیه شده.
به توصیه عقیل، به دلیل شجاعت، اصالت و ایمان قبیله بنی‌کلاب.
تصویر صوت